NA GODFREY NNKO
SERIKALI ya Marekani imeionya Pakistan kuhusu hatari ya kuwekewa vikwazo baada ya kuahidi ushirikiano mkubwa wa kiusalama na kiuchumi kwa Jamhuri ya Kiislamu ya Iran katika ziara ya Rais Ebrahim Raisi.
Magari yakipita chini ya daraja la wapita kwa miguu mjini Karachi huku juu kukiwa na bango linaloonesha picha za Rais wa Iran,Ebrahim Raisi na Waziri Mkuu wa Pakistan, Shehbaz Sharif. Rais wa Iran aliwasili kwa ziara rasmi ya siku tatu huko Karachi, Pakistani Aprili 22, 2024.(Picha na IIN).
Akiwa ni Rais wa kwanza wa Jamhuri ya Kiiislamu ya Iran kuzuru nchi hiyo ya Asia Kusini katika kipindi cha miaka minane, Raisi alihitimisha safari yake ya siku tatu siku ya Jumatano.
Mataifa hayo jirani yamesema yataongeza biashara hadi kufikia dola bilioni 10 kwa mwaka katika kipindi cha miaka mitano ijayo, kutoka dola bilioni 2 ya sasa.
Wizara ya Mambo ya Nje ya Pakistan ilisema pande hizo mbili pia zimekubaliana kushirikiana katika sekta ya nishati ikiwa ni pamoja na biashara ya umeme, njia za kusambaza umeme na mradi wa bomba la gesi la Iran-Pakistan.
Kwa mujibu wa Al Jazeera, mradi wa bomba la gesi umedorora kwa zaidi ya muongo mmoja kwa sababu ya machafuko ya kisiasa na vikwazo vya kimataifa.
Wizara ya Mambo ya Nje ya Marekani siku ya Jumanne iliionya serikali ya Pakistan kuhusu kujihusisha na mikataba ya kibiashara na Iran.
"Tunamshauri yeyote anayezingatia mikataba ya kibiashara na Iran kufahamu hatari inayoweza kutokea ya vikwazo,"Msemaji Vedant Patel alisema wakati wa mkutano wa habari.
Mtaalamu wa Sera za Kigeni, Muhammad Faisal alisema vitisho vya Marekani vya kuiwekea vikwazo vinalenga tu kuikatisha tamaa Pakistan na kuongeza gharama ya kufanya biashara na Iran.
"Upanuzi wowote wa biashara rasmi na shughuli za benki kati ya mataifa hayo mawili utakuwa wa taratibu, kwani benki za Pakistan zinasita kufanya biashara ya moja kwa moja na benki za Iran," Faisal aliiambia Al Jazeera.
Orodha pana ya shughuli zinazohusiana na biashara na Iran inaweza kusababisha vikwazo vya Marekani, na kanuni hizo pia zinazuia shughuli za kibiashara na taasisi za fedha za Iran.
Bomba la gesi la Iran-Pakistan ambalo linakadiriwa kuwa na urefu wa kilomita 1,900 kutoka South Pars nchini Iran hadi Pakistan linalenga mahitaji ya nishati ya Pakistan ambayo yanaongezeka kila siku.
Jamhuri ya Iran ilisema tayari imewekeza dola bilioni 2 kujenga bomba kwenye mpaka wake ili kuuza gesi yake nje.
Hata hivyo, mradi huo bado haujaanza kutoka upande wa Pakistan kutokana na hofu ya vikwazo vya Marekani.
Hivi karibuni Pakistan ilionesha utayari wa kutafuta suluhu kutoka kwa Marekani ili kujenga bomba kwenye eneo lake.
Juhudi za Marekani kuzuia mapato ya Iran kutokana na mafuta na bidhaa za petroli zimekuwa za miaka mingi, ingawa Iran imeendelea kusonga mbele.
Aidha, Marekani imewawekea vikwazo mamia ya mashirika na watu nchini Iran kutoka benki kuu hadi maafisa wa serikali wanaotuhumiwa kutumia mali zao kuunga mkono Jeshi la Walinzi wa Mapinduzi ya Kiislamu ya Iran na makundi yenye silaha kama vile Hamas ya Palestina, Hezbollah ya Lebanon na Houthis ya Yemen.
Serikali ya Marekani na Uingereza mwezi huu ziliiwekea Iran duru mpya ya vikwazo baada ya shambulio ambalo halijawahi kushuhudiwa dhidi ya Israel, lakini hatua za kuadhibu zilikuwa na mipaka na kumekuwa na maswali juu ya jinsi utawala wa vikwazo umekuwa na ufanisi kwa ujumla.
"Islamabad inatambua vikwazo hivi na pande zote mbili zimekuwa zikitafuta suluhu za nje kwa ajili ya kupanua biashara baina ya nchi kupitia mfumo wa kubadilishana bidhaa na masoko ya mipakani kwa kushirikisha vyama vya biashara vya ndani," Faisal alisema.
Katika ziara yake, Raisi alikutana na uongozi wa juu wa nchi akiwemo Waziri Mkuu, Shehbaz Sharif na Mkuu wa Majeshi, Jenerali Asim Munir.
Ziara hiyo ilikuja wakati nchi hizo mbili zikijaribu kurekebisha uhusiano wao uliodorora kufuatia mvutano ulioongezeka mwezi Januari wakati Iran ilipofanya mashambulizi katika eneo la Pakistan kwa kile ilichosema ni kambi za kundi la waasi la Jaish al-Adl.
Katika muda wa chini ya saa 48, Jeshi la Pakistan lilifanya mashambulizi nchini Iran kwa kile ilichosema ni maficho yanayotumiwa na mashirika ya kigaidi.
Hata hivyo, tishio la kuwekewa vikwazo linakuja wakati mgumu kwa Pakistan, ambayo imezama katika matatizo ya kiuchumi na inatafuta msaada wa kifedha kutoka kwa washirika wake, ikiwa ni pamoja na washirika muhimu kama vile Saudi Arabia, Falme za Kiarabu na Marekani, nchi tatu ambazo zinachukuliwa kuwa wapinzani wa Iran.
Sharif alikuwa Saudi Arabia mwezi huu kukutana na Mwanamfalme Mohammed bin Salman na anatarajiwa kusafiri tena katika ufalme huo wiki ijayo.
Kamran Bokhari, Mkurugenzi Mkuu kutoka Taasisi ya New Lines Institute for Strategy and Policy yenye makao yake makuu mjini Washington DC alisema, Pakistan haiwezi kumudu kuingia katikati ya mzozo kati ya Marekani na Iran.
"Nchi hizo mbili zinashiriki katika ushindani wao wenyewe na Iran inajiona iko katika hali ya juu kwa sasa kutokana na hali ya Mashariki ya Kati," Bokhari aliiambia Al Jazeera, akizungumzia vita vya Israel dhidi ya Gaza.
"Marekani inataka kuidhibiti Iran na zana ilizo nazo ni vikwazo. Sasa Pakistan inahitaji nia njema ya Marekani na Magharibi kuisaidia kukabiliana na mzozo wake wa kiuchumi," alisema, na kuongeza kwamba inapaswa "kujiepusha na hatua yoyote ambayo inaweza kuhatarisha".
Pakistan lazima itambue kilicho bora zaidi kwa maslahi yake ya kitaifa ikiwa ni kubadili kwa mafanikio uhusiano wake na Iran na Marekani na kudumisha ushirikiano na wote wawili", Faisal alisema, lakini inapaswa kuzingatia kupanua ushirikiano wa kibiashara na nishati na Iran.
"Mustakabali wa uhusiano wa Pakistan na Iran unategemea uwezo wa Pakistan kutumia uwezo wake mdogo," alisema Bokhari.
"Ikiwa Marekani itaiambia Pakistan...huwezi kufanya biashara na Iran, basi wanapaswa kuuliza Washington Je? Unaweza kutusaidia katika kile tunachohitaji,"Bokhari alisema.